Một bài thơ trong sáng của một thiếu niên viết cho Ca sĩ Hà Thanh , trang web Casihathanh xin được giới thiệu mặc dù không liên lạc trực tiếp được với tác giả :
Ca sĩ Hà Thanh và Hoàng Oanh năm 2006 Nguồn: Tập ảnh Hương Lan- Một đời sân khấu
“Hà Thanh tiếng hát xanh tươi
Bảy mươi mà ngỡ đôi mươi vừa tròn
Tiếng hát sánh với núi non
Giọng ca lừng lẫy vẫn còn ở đây
Dù cho khuất mặt xa đời
Tiếng hát vẫn mãi là lời thương khen
Đi rồi xa chốn bon chen
Yên nằm ngon giấc tòa sen thắm hồng.”
Mạnh Phát, tác giả của Phố Vắng Em Rồi , đã từng là một ca sĩ nổi danh trong thập niên 1940 và cũng là người đầu tiên thành công với ca khúc Ai Về Sông Tương của Văn Giảng. Ca nhạc sĩ Mạnh Phát là giọng ca được hai hãng dĩa Béka và Asia mời cộng tác liên tục. Ông cùng vợ là ca sĩ Minh Diệu là thành viên nhóm nghệ sĩ Thần Kinh Nhạc Đoàn thâu đĩa và biểu diễn khắp nơi. Ông cùng với ca sĩ Mộc Lan cũng là đôi diễn viên chính trong phim Tình Quê Ý Nhạc của hãng phim Mỹ Vân.
Ca khúc Phố Vắng Em Rồi dựa theo ý thơ của Hoàng Ngọc Liên: “Em đi pháo đỏ lên mầu mắt Tình cũ, thề xưa lỡ hẹn rồi Phố vắng như hồn anh giá lạnh Gió vàng tâm sự nhớ thương thôi “
Bài hát này đã được đóng đinh vào tiếng hát Thanh Tuyền. Tuy nhiên, có những khán giả gần đây khám phá ra là họ cũng đã tìm thấy một nét rất lạ trong những phiên bản khác nhau, khiến cho ca khúc được thưởng thức từ những lăng kính khác biệt và độc đáo.
Xin đề cập đến hai phiên bản của Hà Thanh và Nguyễn Thảo. Nếu như trong tiếng hát của Hà Thanh, nhạc phẩm này trở nên đài các và thanh tao thì giọng ca Nguyễn Thảo đã jazz hóa bài này và dâng hiến cho người nghe một Phố Vắng Em Rồi vừa hiện đại lại vừa nặng trĩu những tuyệt vọng và si mê.
Nhạc sĩ Thanh Trang tên thật Nguyễn Thanh Trang, sinh năm 1942 tại Thái Hà Ấp Hà Nội, quê ngoại ở Huế. Từ 1950 theo gia đình vào Nam sống ở Saigon. Học Luật khoa Saigon, lấy Cao học Kinh tế năm 1966, sau đó bị gọi lính, vào Trường Bộ binh Thủ Đức. Ra trường về dạy Võ bị Đà Lạt. Cuối 1969 qua Mỹ du học về Kinh tế, 1973 về nước tiếp tục dạy Võ bị Đà Lạt. Sau 1975 đi trại cải tạo đến 1982. Giữa thập niên 1990 thì qua Mỹ định cư.
Ca khúc Duyên Thề:
” Sàigòn 1962, ngày tôi đang ở năm thứ hai Trường Luật Saigon. Trái với sự suy đoán của hầu hết những thính giả đã từng yêu thích bài hát này, không hề có bóng dáng một người con gái bằng xương bằng thịt nào ở ngoài đời. Ngày đó, những lúc yên tịnh, tôi đang đọc quyển “Le Bouddha” của Foucher, và cho đến đây thì tôi đã được nghe khá nhiều bài hát nói về Tình Yêu của các nhạc sĩ lớp tiền bối. Nhưng nhớ lại những bài hát nói về tình yêu rồi mấy ngày liền đọc và nghiền ngẫm quyển sách về Phật, tự dưng trong lòng tôi như có tiếng thở dài, tuy rất nhẹ nhàng. Lời lẽ của bài hát do đó cũng như một thứ “triết lý” nhẹ nhàng của tuổi thanh niên về tình yêu . Phạm Duy, vài ngày sau khi xem bài hát đã đưa cho Kim Tước là người đầu tiên hát bài ấy trong Ban “Hoa Xuân” của Ông.”
“Tình xưa không vỡ bao giờ. Mùa xưa còn thơm ngàn gió ….”
Đó là hai câu trích từ ca khúc Hẹn Một Ngày Về của tác giả Lê Hữu Mục. Ông sáng tác bài này khi biết mình phải rời Huế là nơi ông đang giảng dạy đầu thập niên 1950 để về Bắc. Khi nhà xuất bản Tinh Hoa ở Huế xin phép phổ biến bài hát này thì ông đồng ý với một điều kiện nho nhỏ: một vé máy bay khứ hồi Huế- Hà Nội (1) Chừng đó đủ nói lên cái tình mà nhạc sĩ họ Lê dành cho Huế. Cũng như những ca khúc kín đáo, từ tốn khác về Huế của Phạm Duy (Dạ Lai Hương, Nước non ngàn dặm ra đi) và Dương Thiệu Tước (Đêm tàn Bến Ngự), bài này không lạm dụng những địa danh hoặc thổ ngữ của cố đô một cách trần trụi . Thính giả nào tập trung vào giai điệu và ca từ của bài hát đều cảm nhận được những ngôn ngữ trau chuốt được gửi gắm trong các nốt nhạc cao sang và mềm mại. Một tác phẩm đòi hỏi thính giác nhiều hơn thị giác và nhất là không quá quan tâm đến thị trường.
“Nhạc phẩm viết theo nhịp 3/4 chậm rãi như một nhạc phẩm bán cổ điển semi-classic do các ca sĩ thời danh như Hà-Thanh (Đài phát thanh Huế), Quỳnh-Giao, Ánh Tuyết (Đài phát thanh Saigon) hát, làm nhiều thính giả say mê”(2).
Trích bài viết Nhạc Tiền Chiến của nhạc sĩ Lê Thương Nhà xuất bản Kẻ Sĩ năm 1970
Phần đông nhạc sĩ tiền chiến, dầu vẫn nuôi một thành tâm phụng sự và sẵn sàng lăn mình vào chiến cuộc như một chiến sĩ văn nghệ khi cần, nhưng tâm hồn họ vẫn không thể quên lãng phần rung cảm cá nhân đưa đến chỗ sáng hóa tự do là nhạc phẩm mỹ thuật.
Nét chải chuốt trong nhạc phẩm loại này mang nhiều công phu tạo tác và dựng nhiều cá tính của tác giả nhất.
Phải chăng ngày nay nhạc tiền chiến còn được nhiều người ưa thích cũng nhờ ở nét độc sáng nhận thấy ngay trong mỗi tác phẩm, nhất là mỹ thuật ít thấy trong đó sự toa rập vào một khuôn của đề tài, của nhịp điệu như sự đổ xô khai thác những đề mục “hái ra tiền” để rồi đổ xô sang một đề mục khác.
Một điểm dễ thương nữa của giới tiền chiến là hầu hết đều nếm mùi túng bần về tiền, đau xót về tình hay nạn tai ít nhiều vì bài nhạc mình làm ra theo lý tưởng.
Không nghe nói đã có ai phản quốc trong họ hoặc đã trớ trêu bịp bợp như nhiều nhà chánh trị một thời và muôn thời. Hơi ngây thơ với cuộc sống, đầy cạm bẫy, khá dại dột với lòng nhạy cảm cả tin đời, họ dễ bị lôi cuốn vào những tai bay vạ gió cho được khổ để mà than thân bằng nhạc.
Họ cũng có những tị hiềm trẻ con, những giận dữ tức cười, vì chỗ chủ quan trên đường nghệ thuật. Mà họ phải chủ quan mới có vững tin về nghệ thuật.
Thời tiền chiến, nhất là những năm còn xa chiến tranh, lúc đó đất nước còn đủ ba “kỳ”, còn có chỗ cho họ phiêu lưu tìm hứng. Lúc đó chỉ có một đường yêu nước là nên độc lập cho quốc gia dân tộc.
Nhiều người đã chết trong thời binh lửa hoặc đang sống đó đây không bè bạn. Hát lên nhạc phẩm xanh mướt của tuổi thanh xuân, chắc sưởi ấm được tâm hồn họ ngoài xa cách…
Nhạc sĩ Lan Đài tên thật là Nguyễn Kim Đài, sinh năm 1926 tại Quảng Nam. Trong thập niên 40, ông cùng với các nhạc sĩ La Hối và Lê Trọng Nguyễn thành lập ban Hội Hiếu Nhạc Faifo để hoạt động văn nghệ tại Hội An. Trong thập niên 50, ông chủ yếu làm giáo viên dạy âm nhạc tại các trường trung học ở Phan Rang và Thủ Đức. Từ 1959, ông mở lớp dạy nhạc ở Sài Gòn và phát hành hàng loạt các sách dạy về hòa âm và hướng dẫn cách học đàn guitar, mandolin, banjo. Ông mất năm 1982 tại Bà Rịa, ngoại thành Sài Gòn.
Nhạc sĩ Anh Việt sinh năm 1928 tại Kiên Giang. Ông bắt đầu sáng tác nhạc từ thập niên 1940 và đây cũng là giai đoạn ông tham gia lực lượng Việt Minh chống Pháp. Năm 1951, ông bắt đầu sự nghiệp trong Quân Đội Việt Nam Cộng Hòa và lên đến cấp bậc đại tá. Ông tốt nghiệp cử nhân và cao học Chính trị kinh doanh từ Viện Đại học Đà Lạt, đi tu nghiệp ngành quân cụ tại Pháp năm 1952 và 1953. Về âm nhạc, ông từng là Trưởng ban nhạc Cung Thương, Hương Thời Gian, Hương Xưa, Quê Hương, Tổ Quốc trên Đài Phát Thanh Quân đội, Đài Phát Thanh Quốc gia và Đài Vô tuyến Truyền hình Việt Nam. Anh Việt được ái mộ nhất qua các ca khúc như Bến Cũ, Thơ Ngây, Lỡ chuyến đò ….
Sau 1975, ông định cư tại Mỹ và sáng tác một số ca khúc như Xuân Viễn Xứ, Một Thời Dễ Thương, Giọt Buồn v.v… và xuất bản một tập nhạc Phật giáo mang tên Những Giọt Không. Ông cũng phổ nhạc vào nhiều bài thơ của Thiền sư Nhất Hạnh và phát hành những ca khúc này trong hai albums Hoa Mặt Trời và Trường ca Avril. Ông mất năm 2008 tại San José, California. Nhà văn Nguyễn Đình Toàn nhận định: “Từ sau biến cố 75, sống ở hải ngoại, người ta cũng không thấy ông tuyên bố điều này điều khác, ở chỗ nọ chỗ kia.Chắc ông chọn sự im lặng.Những người yêu nhạc ông hoàn toàn kính trọng sư im lặng của ông, và xin gửi tới ông một bông hồng tạ ơn về nhưng gì ông đã cống hiến cho âm nhạc Việt Nam.”
Sau đây là ba ca khúc nổi tiếng nhất của nhạc sĩ Anh Việt:
Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ sinh năm 1930 tại Bình Định. Từ thời niên thiếu ông đã thành thạo hai nhạc cụ guitar và sáo. Sau một thời gian theo học tại trường Quốc Gia Âm Nhạc Sài Gòn, ông trở thành giáo viên âm nhạc và Việt văn tại các trường trung học Bồ Đề, Nguyễn Công Trứ, Tân Thanh…. ở Đà Nẵng. Trong thời gian 1965 đến 1966 ông bị cầm tù vì những hoạt động đối lập chính quyền hai ông Thiệu và Kỳ. Phạm Thế Mỹ nổi tiếng với những ca khúc như Tóc mây, Dáng Hồng, Áo Lụa Vàng, Đan áo mùa Xuân, Bông hồng cài áo, Hoa vẫn nở trên đường quê hương, Bóng mát.
Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ
Từ năm 1970 đến 1975, ông là trưởng phòng Văn-Mỹ-Nghệ của Viện Đại học Vạn Hạnh. Trong thời gian công tác tại Viện Đại học Vạn Hạnh, ông xem Nguyễn Thị Diệu Lý (sinh viên của trường) hát bài “Bông hồng cài áo” trong lần đầu tiên được chọn vào Đội văn nghệ Vạn Hạnh. Việc Diệu Lý chọn bài hát “Bông hồng cài áo” cũng tình cờ vì cô thích bài hát này cũng như đáp ứng tính công chúng thời đó. Đến khi cô trở thành giọng ca chính của Vạn Hạnh thì Diệu Lý mới biết tác giả của “Bông hồng cài áo” là người thầy lâu nay chỉ huy dàn hợp xướng Vạn Hạnh. Dù ông lớn hơn cô hơn 20 tuổi nhưng cả hai cùng chung quan điểm sống và nảy sinh tình cảm. Họ chính thức kết hôn năm 1975. Hầu hết các tập nhạc của ông đã được xuất bản đều có chung tên người trình bày (kẽ nhạc) là Diệu Lý.
Ông mất năm 2009 tại thành phố Hồ Chí Minh.
Dáng hồng
Áo lụa vàng
Bông hồng cài áo (dựa trên đoản văn cùng tên của Thiền sư Nhất Hạnh)
